آموزه‌های دینی و مدیریت مصرف برق

به گزارش تیتر شمال؛ در حالی یکم تا هفتم تیرماه هر سال، بعنوان هفته مدیریت مصرف نامگذاری با شعار «آرامش برای همه در دمای آسایش» نامگذاری شده است که دومین روز از این هفته به نام مدیریت مصرف برق و آموزه‌ها و ارزش‌های دینی نامگذاری شده است؛ بر این اساس در این یادداشت توجه شما مخاطبان گرامی را به آموزه‌ها و ارزش‌های دینی در مدیریت مصرف و اصلاح الگوی مصرف و نیز صرفه جویی این انرژی گرانبها جلب می‌کنیم:

پرهیز از اسراف و صرفه جویی نکته ای است که نه تنها وظیفه ملی بلکه یک وظیفه دینی محسوب می شود و آنقدر حایز اهمیت است که مورد تاکید خداوند متعال در قرآن مجید قرار گرفته است و اسراف کنندگان را برادر شیطان می‌داند. قرآن مجید در نکوهش اسرافکاران می فرماید: «اسراف کاران، برادران شیاطین اند؛ و شیطان در برابر پروردگارش بسیار ناسپاس بود».

آنچه از دستورات ائمه سلام اله علیه دریافت می کنیم حاکی است که علیرغم اینکه خیلی از گناهان آدمی مورد عفو الهی قرار می گیرد اما گناه اسراف بخشیده نمی شود و انسان مورد بازخواست قرار می گیرد؛ لذا اسراف در استفاده از انرژی همچون برق جدا از آسیب های متعددی که هم به اقتصاد کشور و خانواده وارد می‌کند دارای عواقب اخروی نیز هست.

نامگذاری دومین روز از هفته مدیریت مصرف به نام مدیریت مصرف برق و آموزه‌های دینی، فرصتی ارزشمند برای تبیین آموزه های مصرف بهینه برق و کاهش ناترازی ها و اقدامات شایسته برای عبور از تابستان پیش رو است.

داشتن بعضی از نعمت‌ها آنقدر برای ما عادت شده که شاید هیچ‌وقت به ذهنمان خطور نکند که این نعمت بزرگ خدا، جای شکر بزرگی هم دارد و به زندگی ما برکت می‌دهد. اگر روزی نباشد زندگی‌مان از ریشه مختل می‌شود و همه کارهایمان بی‌نتیجه می‌ماند.

کافی است برای دقایقی برق منزل، کارخانه و یا مغازه ای قطع شود، بسیاری از کارها مختل می شود و همان موقع است که تازه قدر این نعمت بزرگ خدا را می‌دانیم، چون نبودنش بدجوری زندگی‌مان را لنگ می‌کند؛ اما باز هم به محض اینکه برق وصل شود و روی نعمت را ببینیم، از شکرش غافل می‌مانیم. شکری که بهترین نمود آن در مصرف درست و بهینه است؛ لذا یکی از ارکان شکر هر نعمتی، در استفاده صحیح از آن نعمت است. به عبارت دیگر، بهره‌برداری از نعمت‌های نامحدود خدا در راهی که او راضی است، شکر حقیقی نعمت‌های الهی است.

مساجد بهترین مکان اجتماعی برای مسلمانان جهت ترویج ارزش‌های فرهنگی است و لذا مساجد و اماکن مذهبی به عنوان الگوهای دینی و فرهنگی جامعه باید در حوزه مدیریت مصرف انرژی با حساسیت بیشتری در آگاه سازی افراد عمل کنند.

مساجد و مراکز دینی نقش غیرقابل انکاری در شکل گیری باورها و ارزش های آحاد مردم دارند و بستری مناسب برای آموزش و اطلاع رسانی هستند. از آنجا که انرژی ها بویژه برق جایگاه ویژه ای در زندگی و حیات بشر دارد، آموزه های دینی و فرهنگی نیز می تواند نقش مهمی در تبیین فرهنگ مصرف بهینه برق ایفا کند.

*اسراف کاران از نگاه قرآن

در قرآن مجید نیز بر استفاده صحیح از نعمات، مبارزه با مصرف گرایی و پرهیز از اسراف تاکید شده است و لذا در جامعه دینی، عمل به دستورات و آموزه‌های دینی یک وظیفه شرعی محسوب می شود که باید از این دریچه نیز به مدیریت مصرف و اصلاح الگوی مصرف در عمل به دستورات دینی، نگریست.

در آموزه‌های زندگی‌ساز اسلام، اسراف ممنوع و حرام است؛ این ممنوعیت همه ابعاد زندگی انسان را فرامی‌گیرد. یعنی: همه مردم در تمام شئون و در هر زمان و مكان موظّفند اصل عدم اسراف را رعایت كنند. نعمتهای الهی امانت هایی اند كه خداوند برای رشد و تعالی انسان ها در اختیار آنها نهاده است، پس بهره‌برداری از نعمتها باید همسو با اوامر الهی و در جهت سعادت جاودانی انسان باشد.

* صرفه جویی در اسلام

دركنار بحث اسراف كه همواره دراسلام مورد مذمت قرار گرفته است، مسئله قناعت خصلت و ويژگي ارزشمندي براي يك انسان مسلمان به شمار مي رود. در فرهنگ اسلامي صفت قناعت از جمله صفات فاضله و اخلاق حسنه است و از آن به عنوان وسيله اي كه سعادت ابدي آدمي را به بار مي آورد ياد شده است. امام محمدباقر(ع) در اين رابطه مي فرمايند: هركه قناعت كند به آنچه كه خدا به او مي دهد، غني ترين مردم است. (8) علاوه بر اين در كتب اخلاقي اسلامي نيز مي بينيم كه روشهاي تحصيل اين صفت پسنديده مورد بحث و بررسي قرارگرفته و علماي اخلاق به صورت مفصل به اين موضوع پرداخته اند كه حاكي از توجه دين مبين اسلام به اين مسئله است، به عبارتي در آموزه هاي ديني ما علاوه بر اينكه مسئله قناعت و صرفه جويي يك مسئله تاثيرگذار درجامعه محسوب مي شود و به ابعاد اجتماعي آن پرداخته شده، هر فرد مسلمان نيز به كسب و تحصيل اين ويژگي اخلاقي پسنديده به عنوان يك فضيلت تشويق شده است.

*اسراف در قرآن و روایات

آيات قرآن درباره نكوهش اسراف و تبذير و ارزش و جايگاه ميانه روي و بهره گيري صحيح از نعمت هاي الهي به اندازه اي روشن و واضح است كه ما به عنوان يك مسلمان بايد به چنين مكتب دقيق و اخلاقي افتخار كنيم.
قرآن در جاي جاي خود به مسئله اسراف اشاره مي كند و اسراف كننده را مورد سرزنش قرارمي دهد، برخي از اين آيات عبارتند از:
-«خداوند كسي را كه اسرافكار و بسيار دروغگوست، هدايت نمي كند.» (غافر.8)
-«اسرافكاران اهل آتش جهنم هستند.»(غافر.43)
-از نعمت هاي الهي بخوريد و بياشاميد، اما اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست نمي دارد.» (اعراف.31)
-(بندگان خداوند) كساني هستند كه هرگاه انفاق كنند، نه اسراف مي نمايند و نه سختگيري، بلكه در ميان اين دو، حد اعتدالي دارند.»(فرقان.67)
-«و اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست ندارد.» (انعام.141)

امام صادق(ع) فرمودند: «إنَّ القَصدَ أمرٌ يُحِبُّهُ اللّه َ ـ عَزَّوَجَلَّ ـ و إنَّ السَّرَفَ يُبغِضُهُ . . . و حَتّى صَبُّكَ فَضلَ شَرابِكَ؛ ميانه روى چيزى است كه خداى ـ عزّوجلّ ـ آن را دوست دارد و اسراف را ناخوش مى دارد . . .

امام خمینی(ره)، زیاده‌روی در مصرف و اسراف و ضایع کردن نعمت‌های خداوندی را برنمی‌تابید و با آن به شدت برخورد می‌کرد، در پاسخ به یک استفتاء چنین فرمودند:

سؤال: زیاده‌روى در مصرف آب و برق در صورتى که موجب کمبودهایى در سطح عمومى شود چه حکمى دارد؟ به خصوص که دولت اسلامى بر صرفه جویى تأکید نموده است.

جواب‏: زیاده‌روى به نحو غیرمتعارف حرام است و چنانچه موجب اتلاف و ضرر باشد، موجب ضمان است.‏

مقام معظم رهبری نیز در صرفه جویی و دوری از اسراف در مصرف فرمودند: من همه را به رعایت منابع مالی کشور توصیه می کنم… اسراف در ثروت عمومی و موجودی های این کشور و منابع طبیعی و نیز در آن چه که با زحمت زیاد به دست می آید و اسراف در نان و آب و انرژی و نیروی انسانی، همه اینها بد است.

به هر حال، صرفه‌جویی مفهوم ثابت‌شده‌ای در تعالیم اسلامی است. صرفه‌جویی، راه جاودانی است كه باید در سراسر زندگی انسان انجام شود نه به عنوان یك راه حل موقت برای وضعیت های اضطراری، بلكه باید در همه مواقع (خوب و بد) انجام شود. دین اسلام بر ارضای مقتضی نیازها و خواسته‌های فردی و گروهی تأكید دارد، امّا از اسراف كردن نهی فرموده است.

از سویی دیگر، صرفه جويي و ميانه روي و اعتدال در امور مختلف نيز از دل فرهنگ اسلامي و بومي ملت ما بيرون آمده است، بنابراين براي آنكه بتوانيم الگويي صحيح از مصرف را ارائه دهيم، ناچار هستيم كه به احياي فرهنگي جامعه بهايي بيش از پيش دهيم و از اين فرصت ايجادشده به نحو احسن استفاده كنيم.

موضوع اسراف و زياده روي و در مقابل آن صرفه جويي به قدري گسترده و مبسوط در كتب ديني و اخلاقي اسلامي مورد بحث قرار گرفته كه هر شك و شبهه اي را از ذهن انسان برطرف مي سازد و بسياري از ما به رغم اينكه به ابعاد مختلف آن احاطه نداريم، اما بازهم به دليل همين تاكيدات فراوان لزوم صرفه جويي و به قولي اندازه گيري مقتصدانه درمصرف را به عنوان يك ارزش ديني و انساني پذيرفته ايم. اگرچه براي ما انسانهاي غافل تنها هنگامي كه به خشكسالي و محدوديت قطعي برمي خوريم، مسئله صرفه جويي جلوه پيدا مي كند، اما اسلام به عنوان مكتبي كه براي سعادت بشر برنامه دارد، درهمه حال و همه جا اسراف را امري ناپسند ذكر مي كند و مومنان را از زياده روي برحذر مي دارد. حال اگر مي خواهيم در عرصه هاي گوناگون به موفقيت دست بيابيم، بايد فرهنگ اسلامي مصرف صحيح را در جامعه ترويج كنيم.

به یقین اسراف، عملی غیراخلاقی و مورد نکوهش آیین های الهی است. متأسفانه عدّه ای، بی مبالات و بی پروا، الگوی مصرف را رعایت نکرده و انرژی همچون برق را بی جهت تلف می کنند. آنان نه تنها در برابر آیندگان مسئول هستند، بلکه در روز قیامت نیز در پیشگاه خداوند گناهکار محسوب می شوند و در ردیف شیاطین قرار می گیرند. البته، در این راه باید فرهنگ سازی و اطلاع رسانی شود.

انتهای پیام/