فجر انقلاب یا فتح ضدانقلاب؟!/ سینمای تراز انقلاب، گمشده جشنواره فیلم فجر

فجر، طلوع خورشید انقلاب را برای بشریت معاصر نوید داد تا جهان به عطر احکام و ارزش‌های اسلام اهلبیتی معطر شود، که این هدف سال‌هاست در جشنواره فجر مورد بی‌اعتنایی و نقض جدی قرار گرفته است.

به گزارش تیتر شمال؛ انقلاب اسلامی برای تحقق اهداف خود در همه عرصه‌ها، دارای طرح و برنامه‌هایی بوده و هست، که برای اجرای آنها نیاز به وجود نیروهای مستعد و معتقد است.

اگر در علم و فنآوری، تا حدی منویات نظام اسلامی محقق و افتخارات حیرت‌آور بدست آمد، بواسطه نیروهای شایسته و مسئولیت پذیر بوده است. در بسیاری از زمینه‌های دیگر نیز شرائط مشابه ایجاد شده بود تا امکان حصول نتیجه فراهم شد، که در این ارتباط، موارد بسیاری وجود دارد که در حوصله این نوشتار نیست.

فرهنگ و هنر، عرصه‌ای راهبردی برای انقلاب اسلامی
از ضروری و حیاتی‌ترین عرصه‌ای‌که انقلاب از روز نخست، نیازمند کادرسازی و پرورش نیروهای مورد نیاز خود بود، عرصه فرهنگ بویژه در حوزه سینما بوده است که با توجه به نقش بسیار تاثیرگزار هنر هفتم، ضدانقلاب نیز با آگاهی کامل نسبت به اثرگذاری سینما، توانست موفق‌تر از انقلاب تلاش کند و به خنثی‌سازی سعی و کوشش نیروهای انقلاب بپردازد و تلاش‌های خود را در ایجاد جریان سلبرتی‌ها و به انحراف کشاندن آنها  و تهاجم به فضائل اخلاقی و دینی و ایجاد انحراف و ابتذال اخلاقی و ترویج لاابالی‌گری و گسترش اندیشه اباحیگری قدرت بخشید و توانست گروه زیادی از افراد علاقمند به سینما و بازیگری را تحت هدایت خود وارد صحنه فعالیت‌های انحرافی کند.

فضای سینمایی کشورمان سال‌هاست در مسیر کاهش اخلاقیات و افزایش هنجارشکنی پیش می‌رود هرچند جستارهایی در این ارتباط، که محصول نیروهای متعهد است را نباید نادیده انگاشت، اما اکثریت محتوای خلق شده در سینمای کشور، مسیر انقلاب اسلامی را نپیمود و جشنواره فجر نیز طی سال‌ها و بتدریج از اهداف اولیه خود برای ایجاد انگیزه جهت تولیدات فاخر انقلابی فاصله گرفت و سر از ناکجاآباد در آورد بگونه‌ای‌که جشنواره فجر به عرصه‌ای برای فتح بسیاری از خاکریزهای انقلاب از سوی ضدانقلاب در آمد و بطور واقعی، مسیر نقض غرض پیموده شد.

جشنواره‌ای برای انقلاب و یا…
جشنواره فیلم فجر به عنوان مهم‌ترین رویداد فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران همچون سایر بخش‌ها و ارگان‌های این نظام باید دارای یک سری اهداف و چشم اندازهایی باشد که در راستای پیشبرد اهداف نظام، حرکت کند اما چه در جشنواره امسال و چه سال‌های گذشته اینگونه نبوده است.
با مروری بر نوع رفتارهای بازیگران در جشنواره‌های فجر انقلاب، این نتیجه بدست می‌آید که بی‌تفاوتی برگزارکنندگان جشنواره در قبال مانور بدحجابی و تبرج طلبی و خودنمایی‌های گناه آلود، موجب تجری و افراط هنجارشکنی‌ها در این جشنواره شده است.

فرود و فرازهای جشنواره فیلم فجر
جشنوارهٔ فیلم فجر یک جشنواره سینمایی در ایران است که از سال ۱۳۶۱ در میانهٔ بهمن هر سال در تهران برگزار می‌شود. این جشنواره توسط بنیاد سینمایی فارابی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود. تا به امروز ۴۰ دوره از این مراسم برگزار شده که آخرین آن در بهمن ۱۴۰۰ برگزار شد.
جشنوارهٔ فیلم فجر، جایگزینی برای جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم تهران بود که تا پیش از انقلاب، با حمایت دفتر مخصوص فرح پهلوی در ایران برگزار می‌شد و در آن فیلم‌های برگزیده سینمای ایران در کنار آثار سینمای بین‌المللی رقابت می‌کردند. بعد از انقلاب اسلامی ایران، این جشنواره تعطیل شد و بعد از ۴ سال، جشنوارهٔ فیلم فجر، هم‌زمان با روزهای دهه فجر جایگزین آن شد. نخستین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۱ برگزار شد.
اولین ویژه‌نامه برای جشنوارهٔ فیلم فجر، در بهمن ماه ۱۳۶۵، توسط ماهنامه سینمایی فیلم منتشر شد و این روند تا به امروز ادامه دارد.

جشنوارهٔ فجر تا سال ۱۳۷۴ فقط به تولیدات سالانهٔ سینمای ایران می‌پرداخت. از سال ۱۳۷۴ جشنواره به صورت بین‌المللی برگزار می‌شود و علاوه بر سینمای ایران، در بخش بین‌الملل به بررسی فیلم‌هایی از سینمای جهان می‌پردازد. در بخش‌های رقابتی این جشنواره، شرکت کنندگان برای کسب جایزهٔ مخصوص که “سیمرغ بلورین” نام دارد با هم رقابت می‌کنند. دیپلم افتخار و لوح زرین از دیگر جوایز این جشنواره می‌باشند. طی سالیان اخیر مسابقه‌های سینمای مستند، فیلم کوتاه و مسابقه مواد تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی نیز به بخش‌های سینمای ایران اضافه شده‌است. در ابتدای جشنواره، آیین بزرگداشت یک هنرمند برگزار می‌شود و در انتها هم جوایز ویژه و مردمی به فیلم انتخاب شده با رای مردم داده می‌شود. در سال ۱۳۹۳ بخش بین‌الملل جشنواره، جدا شده و به صورت جداگانه برگزار می‌شود.

در بخش جوایز از دوره پنجم به برندگان “لوح زرین” اهدا شد و عنوان «سیمرغ» از هفتمین دوره جشنواره به صورت جدی مطرح گردید که تا امروز ادامه داشته‌است. در حال حاضر “دیپلم افتخار” دیگر جایزه جشنوارهٔ فیلم فجر است.
سیمرغ بلورین نام جایزه اول جشنواره فیلم فجر است که همه ساله در بخش‌های مختلف فیلم‌های داخلی و خارجی تشکیل به بهترین فیلم، کارگردانی، فیلمنامه، بازیگر زن و مرد اصلی و مکمل، فیلمبرداری، آهنگسازی و … با نظر هیئت داوران اهداء می‌شود. نام این جایزه از سیمرغ مرغ افسانه‌ای گرفته شده ‌است.

40 سالگی و تزلزل بنیادی؟!
جشنواره فیلم فجر دیرینه‌ترین رویداد سینمایی کشورمان در آستانه ۴۰ سالگى قرار دارد. اما ۴۰ سالگی سن تعالی و بلوغ عقل است، سنی است که پیش و پس آن متمایز است؛‌ یعنی باید باشد، همانطور که در آیه ۱۵ سوره أحقاف به این سن اشاره شده است، یا در حدیثی از امام باقر(ع) می‌خوانیم هنگامى که انسان به سن ۴۰ سالگى می‌رسد، به او گفته می‌‌‏شود کاملاً مراقب باش؛ زیرا بعد از این معذور نخواهى بود!

از پدیده‌هایی همچون جشنواره فیلم فجر هم که به ۴۰ سالگی می‌رسند، می‌توان چنین توقعی داشت. در ۴۰ سال گذشته، این جشنواره فیلم فجر بود که امید دلسوزان کشور را به نقش‌آفرینی این هنر تاثیرگزار به خود خلاصه کرد و امروز در آستانه 40 سالگی، آنچه که از این جشنواره انتظار می‌رفت، به نگرانی شدید تبدیل شد. جشنواره‌ای که باید آئینه ارزش‌های هنرمندانه انقلاب اسلامی باشد، به میدانی برای رقابت در هنجارشکنی و مانور گناه و بی‌هنجاری‌ها و عادی‌سازی بی‌حجابی و بیان گستاخانه اظهارات خلاف شرع تبدیل شده است.

جشنواره به اعتقاد بسیاری از منتقدان دارای دو چهره است. چهره اول آن را روکشی ظاهری از عناوین فیلم‌های موجه و متناسب با بخشی از مظاهر انقلابی تشکیل می‌دهد که به گفته این منتقدان، توجیه‌گر مسئولان و مردم دغدغه‌مند و بهانه‌ای برای قابل قبول جلوه دادن میلیاردها تومان هزینه سالانه آن. چهره دوم آن، که کمتر به نمایش عموم مردم در می‌آید و با قشر خاصی یعنی جوانان سروکار دارد، نمایشی از چهره‌های مانکنی و هنرپیشه‌نماهایی است که جنسیت و جاذبه‌های جنسی و شهوانی خود را با ژست و فیگورهای تحریک‌آمیز به معرض وسوسه‌گری قرار می‌دهند. این بعد از جشنواره، اهداف تعالی اخلاق و معنویت انقلاب را مورد هدف قرار داده و در نفطه مقابل انقلاب اسلامی عمل می‌کند. به‌گواه اسناد و اخبار مندرج در رسانه‌های مختلف، جشنواره سال‌هاست در معرض انتقادهای فراوان بوده و هربار، برگزارکنندگان جشنواره، انتقادهای ارزشی و محتوایی را به حاشیه‌سازان نسبت داده و هیچ‌گاه به موضوع انتقادها نپرداختند.

وقتی انتقادها را “بدعت” تعبیر می‌شد
موافقان جشنواره به‌خصوص در رسانه‌های وابسته به دولت‌ها، این جشنواره را بهترین بستر برای بین‌المللی کردن چهره‌های سینمایی کشور می‌دانسته و انتقاد از این رخداد سینمایی را “بدعتی برای خودنمایی منتقدان” ذکر می‌کردند.
برگزارکنندگان جشنواره، غالباً با سیاست سکوت، سعی می‌کردند تا از کنار انتقادها عبور کنند و اگر به پاسخگویی مبادرت می‌ورزیدند، انتقادها را به کارگردانان و تهیه‌کنندگان و بازیگرانی که در جشنواره انتخاب نشدند، نسبت داده و به تنها مواردی که نمی‌پرداختند و تاکنون نیز نپرداخته‌اند، پاسخ به میزان دست‌یابی جشنواره به اهدافش در توجه به موضوع‌های اساسی انقلاب در تحکیم مبانی خانواده، تعالی اخلاق، تقویت روحیه ظلم و فسادستیزی، ترویج سنت‌ها و آداب و رسوم دینی جوامع مختلف اقوام ایرانی، به تصویر کشاندن اسطوره‌های فضیلت و شهادت و قهرمانان حقیقی مردم و…، می‌باشد.

آنچه که قابل انکار نیست و باید آن را در غیراز دغدغه اصلی ارزش‌گرایان سینمایی مورد توجه قرار داد، این است که جشنواره فیلم فجر برای دو طیف، کارکردی متفاوت و متغایر دارد. سینماگرانی که هر کدام به تناوب در هیأت‌های انتخاب و داوری در دوره‌های مختلف کنار همکارانشان روی صحنه اختتامیه قرار گرفته‌اند، ممکن است در دوره‌ای معترض و منتقد جشنواره باشند و اهمیت آن را برای سینمای ایران و سینماگرانش نادیده بگیرند. آش گاهی آنقدر شور می‌شود که حتی فراموش می‌کنند خودشان هم زمانی از دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر به خود بالیده‌اند و غرق در مسرت و شادمانی بوده‌اند.

سینمای تراز انقلاب، گمشده جشنواره فیلم فجر
موضوع اصلی فارغ از نقد و نظرهای این دو طیف است. مسئله اصلی این است که جشنواره برای رسیدن به سینمای تراز انقلاب اسلامی، کاملاً در حوزه برنامه‌هایی بهم پیوسته و منظم برای تربیت کادر مورد نیاز سینما در همه حوزه‌ها، اعم از فیلمنامه‌نویسی، تهیه‌کنندگی، کارگردانی، بازیگری و…، ضعیف و بی نسبت با نیاز کشور به ماندگارسازی بسیاری از حماسه‌ها عمل کرده است.
اساساً جشنواره برای بررسی و ارزیابی تلاش‌های تولیدی در خلق آثار متنوع و فاخر و تشویق و ترغیب خالقان آثار ماندگار به تولید در مسیر ارزش‌های ملی و انقلابی اقوام و قومیت‌های ایرانی معطوف به تعالی اخلاق و ارتقاء غرور ملی است. وقتی در بسترهای تولید، کار و تلاش و سرمایه‌گذاری صورت نپذیرفته، صرف برگزاری جشنواره، نتیجه‌ای جز انتخاب آثار موجود و کم ارتباط با هدفگذاری‌های فرهنگی و هنری کشور نخواهد شد.

وقتی هدفگذاری صحیح در راستای منویات انقلاب در عرصه سینما و هنر توسط افراد صاحب صلاحیت صورت نپذیرد، گیشه‌گرایی و پرشدن صندلی‌های سینما و پرفروش شدن یک فیلم مبنا و ملاک قضاوت قرار می‌گیرد. یکی از مسئولان وزارت ارشاد، آشتی مردم با سینما و کمک به رشد بیشتر آن را از اهداف اصلی برگزاری جشنواره فیلم فجر در ایام الله دهه فجر می‌داند او می‌گوید: افزایش اشتیاق مردم به دیدن فیلم ها و افزایش سانس های فوق العاده از اهداف ما است.

باید برگزارکنندگان جشنواره پاسخ دهند که چرا هنوز برخی فیلمسازان به خود اجازه می‌دهند برای جذب مخاطب یا به نمایش تصویری وقیح و بی بندو بار از روابط شخصیت‌ها و یا به شوخی‌های سخیف جنسی متوسل شوند؟ چرا هنوز جای یک زن موفق و مدرن و پایبند به شرع و اخلاق که بتوان از آن الگوسازی کرد، در سینمای ایران خالی است؟ چرا فیلم‌های تأثیرگذار دینی کم ساخته می‌شوند؟. آیا جشنواره این قدرت و توان را ندارد که تهیه‌کنندگان را بسوی موضوع‌های مورد نظز انقلاب سوق دهد؟!.

این سوالات و صدها سؤال بی پاسخ دیگر شاید به خاطر آن است که جشنواره فیلم فجر به عنوان مهم‌ترین رویداد فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران همچون سایر بخش‌ها و ارگان‌های این نظام باید دارای یک سری اهداف و چشم اندازهایی باشد که در راستای پیشبرد اهداف نظام، حرکت کند اما چه در جشنواره امسال و چه سال‌های گذشته اینگونه نبوده است.

جشنواره، فرصتی برای سینمای انقلاب
یکی ازمنتقدان هنر و سینما می‌گوید: جشنواره جهانی فیلم فجر مهم ترین هدف خود را از یک سو معرفی سینمای ایران با توجه به جایگاه و نوع نگرش آن به دیگر کشورها و از دیگر سو معرفی فیلم‌های خارجی که متناسب با چنین فضایی به سینما دوستان ایرانی می داند. اما تحقق چنین امری بسیار سخت و دشوار است و مسیر پرسنگلاخی دارد. چرا که از یک سو تعریف چنین جایگاهی بسیار معلق و انتقاد برانگیز خواهد بود و از سوی دیگر سینمای ایران با اینکه نزدیک به صد و بیست سال از عمرش می گذرد، هنوز نحیف است. ما هنوز نتوانستیم به صورت جدی و کلان در عرصه‌های سینمای دنیا حضوری چشمگیر، جریان ساز و تاثیر گذار در راستای اهداف انقلاب اسلامی داشته باشیم.

فیلم‌هایی از تعداد معدودی از کارگردانان ایرانی در عرصه‌های بین المللی نمایش داده شده و مورد تشویق قرار می گیرند را باید یک استثناء دانست. نکته اصلی اینجاست که چرا این استثناها تبدیل به جریان نمی شود؟ بررسی این سئوال فضا و زمان بسیاری می طلبد و در این مجال نمی گنجد. اما به نظر بنده جشنواره جهانی فجر فرصت مناسبی برای تحقق چنین هدفی است. جشنواره جهانی فجر به غیر از نمایش فیلم‌ها، که از سوی دبیر آن مورد تایید قرار گرفته، توانسته فضاهایی برای آموزش، انتقال تجربیات، گفت و گو و حضور کارگردانان و تهیه کنندگان و عوامل فیلمسازی از کشورهای دیگر را در تهران فراهم کند، که باید به آن با توجه به اهداف و آرمان‌های انقلاب، جهت داد. با عنایت به این نکات، اصل جشنواره را نه تنها نباید دچار آسیب کرد، بلکه باید آن را بر محور مطالبات کشور فعال‌تر و تاثیرگذارتر کرد.

وی در ادامه افزود: ما اکنون با چنین فضایی رو به رو هستیم. اکنون در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که باید جشنواره جهانی فیلم فجر را با تمامی ظرفیت آن نقد کنیم تا جشنواره به هدفی که آن را جریان سازی می‌داند دست یابد. به حاشیه راندن جشنواره و هتک جایگاه آن نه تنها چیزی عاید ما نمی کند بلکه مسیر آتی را تیره و تار خواهد کرد. سینمای ایران با قدمتی صد و بیست ساله شایسته بسیاری از چیزهایی است که از دست داده یا به دست نیاورده و دلایل بسیاری برای از دست دادن‌ها و به دست نیاوردن‌ها هست. با تمسک به آن دلایل باید جشنواره جهانی فیلم فجر را موقعیتی ویژه در عرصه فرهنگی ایران بدانیم.

جشنواره فجر باید با فجرباوران ارتقاء یابد
بدون تردید، جشنواره فجر زمانی قادر به تحقق اهداف خود است که با عده‌ای فجرباور مواجه باشد و آنها به امور او بپردازند. فجرباوری دارای اقتضاء و شرائطی است که تطابق ظاهر و باطن، فرم و محتوا باید در آن قابل رویت و تشخیص باشد.
این از اصول و مروت بدور است در جشنواره‌ای با اهداف مشخص و مصرح، عده‌ای با اعمال و رفتار و این روزها با وقاحت هرچه تمامترحتی با اظهارات خود، آرمان و غایات جشنواره را به سخره گیرند و برگزارکنندگان جشنواره دم فرو بندند و تنها برای خوش‌آمد این عناصری که همه حیات خود را مدیون انقلاب و خون شهداء هستند، آسمان ریسمان کنند و به توجیه هنجارشکنی این عناصر بپردازند و کسی را که به همه مقدسات دینی ملت اهانت کرده ، در جایگاه داور جشنواره همچنان تحمل و تجلیل کنند!.

امید آنکه دولت جدید بویژه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند گام‌های مؤثر در پیشرفت سینمای کشور و تولید فیلم‌هایی با محتوای دینی و اخلاقی و برگرداندن جشنواره فیلم فجر به ریل اصلی خود بردارد.

• منبع: فارس