گاوبانگی؛ کِیفِ کوکِ مرال‌ها برای بقا تا ساز ناکوک شکارچیان برای فنا

رفته رفته با نزدیک شدن به نیمه آخرین ماه از تابستان، با شروع بانگ مرال‌های خزری در جنگل‌های هیرکانی و زیست‌گاه‌های این گونه ارزشمند در مازندران، موسم گاو بانگی آغاز می‌شود و دوئل نفس‌گیر میان گوزن‌های نجیب خزری با گوزن‌های جوان‌تر از یک سو و با شکارچیان فرصت‌طلب از سویی دیگر برای بقا یا فنا رقم می‌خورد.

به گزارش تیتر شمال؛ رفته رفته با نزدیک شدن به نیمه آخرین ماه از تابستان، با شروع بانگ مرال‌های خزری در جنگل‌های هیرکانی و زیست‌گاه‌های این گونه ارزشمند در مازندران، موسم گاو بانگی آغاز می‌شود و دوئل نفس‌گیر میان گوزن‌های نجیب خزری با گوزن‌های جوان‌تر از یک سو و با شکارچیان فرصت‌طلب از سویی دیگر  برای بقا یا فنا رقم می‌خورد.

گوزن‌های قرمز خزری که در این ایام از سال به طور طبیعی برای حفظ قلمرو و همسریابی با برآوردن بانگ، رقبا را به مصاف می‌خوانند تا بقای نژاد خود را تثبیت کنند، نمی‌دانند که شکارچیان فرصت‌طلب در کمین آن‌ها، ثانیه شماری می‌کنند تا با شنیدن این بانگ، با اطلاع از مکان استقرار گله‌ها، با شکار مرال‌ها، فنای آن‌ها را نشانه می‌روند!

*”گاو بانگی”، حفظ و تثبیت قلمرو برای بقای نسل‌

“گاو بانگی” آغاز رقابت گوزن‌های نر برای از میدان به در کردن گوزن‌های مدعی و حفظ و تثبیت قلمرو برای بقای نسل‌شان است؛ اما چه خوش خیال‌اند مرال‌ها که با شنیدن گاو بانکی به هوای ستیز با رقیب به گود می‌آیند، اما در یک مصاف ناجوانمردانه، جان‌شان را پای بقای‌شان می‌بازند!

این موضوع مهم و زیست محیطی سبب شده تا به سراغ کوروش ربیعی رئیس اداره حفاظت از حیات وحش اداره‌کل محیط زیست رفتیم تا از تمهیدات و اقدامات این اداره برای برپایی چادر‌ها در زیست‌گاه‌های گوزن قرمز اطلاعات بیشتری کسب کنیم.

ربیعی در این باره به خبرنگار ما گفت: گاو بانکی در واقع یک اصطلاحی است که برای صدای مرال نر در فصل مستی به کار برده می‌شود.

وی افزود: زمانی که مرال‌های نر آمادگی برای جفت‌گیری را دارند که از اواسط شهریور به بعد به مدت یک‌ماه است، نرها به این دلیل که چند همسری هستند و به این موجب، تشکیل گله و حرم‌سرا می‌دهند؛ معمولا مرال نر غالب بدنبال آن است که نرهای دیگر را از قلمرو تولیدمثلی خودش بیرون کند.

رئیس اداره حفاظت از حیات وحش سازمان محیط زیست مازندران خاطرنشان کرد: به این خاطر، نرها همدیگر را بر اساس اندازه و نعره‌ها ارزیابی می‌کنند تا بتوانند یا نرهای دیگر را از حوزه قلمرو خودشان خارج کنند و یا چنانچه نرهای رقیب، هم سن و هم وزن و هم تنومند باشند، ممکن است به طور طبیعی بر سر تصاحب گله، جدال هم پیش بیاید.

این مسئول بیان کرد: ماده‌ها به دلیل اینکه دارای سهم زیاد عددی در زیست‌گاه‌ها بوده و تحت سیطره یک نر در هر گله هستند، دوره زمانی تولید مثلی‌شان، بسته به سن‌شان متفاوت است و یک نر باید در طول این بازه زمانی توانایی باروری آن‌ها را دارا باشد تا بارگیری به صورت کامل اتفاق بیقتد و بقای نسل هم امکان پذیر شود.

*پایش زیست‌گاه‌ها

ربیعی ادامه داد: در این محدوده زمانی 20 تا 30 روزه، نرها تا زمانی که گله را در اختیار دارند تا آخرین ماده‌ای که جفت‌گیری کند در گله هستند و این بانگ هم اتفاق می‌افتد.

وی تصریح کرد: همین گاو بانکی فرصتی برای مامورین محیط زیست می‌شود تا زیست‌گاه‌ها را در نظر داشته باشند و پایش کنند چرا که در این فصل، هم بهترین فرصت برای ثبت سرشماری در این فصل محسوب می‌شود و هم ماموران می‌توانند از گله‌های مرال حفاظت و حراست کنند.

رئیس اداره حفاظت از حیات وحش سازمان محیط زیست مازندران تأکید کرد: از سویی دیگر همین بروز بانگ یک نگرانی را هم به وجود می‌آورد که افراد فرصت طلب و سودجو ممکن است با گاو بانکی همین شاخص حضور استقرار مرال، به گله‌ها دستبرد بزنند، که مواردی این‌چنینی هم طی سالیان گذشته داشتیم.

این مسئول عنوان کرد: افراد سودجو یا با تقلید صدای گوزن نر و یا اگر این توانایی را نداشته باشد با امکان ردیابی گوزن‌ها از طریق شنیدن نعره مرال نر، اقدام به شکار این گونه ارزشمند می‌کنند.

ربیعی متذکر شد: مرال یکی از گونه‌های با ازرش و بزرگ‌ترین علف‌خوار جنگل‌های شمال و کشور استکه زیستگاه آن هم محدود به جنگل‌های هیرکانی و بخشی از جنگل‌های ارسبارانی است که بیشترین جمعیت آن در چند حوزه از شمال کشور است.

وی اضافه کرد: عمده‌ترین زیست‌گاه‌مرال، البرز مرکزی در حوزه نوشهر و چالوس، پناهگاه حیات وحش کیاسر و یکی – دو تا موزه در شرق استان در در بهشهر و جهان‌نما و پارک ملی استان گلستان است.

*آمار دقیق نداریم

رئیس اداره حفاظت از حیات وحش محیط زیست مازندران با بیان اینکه پراکنش این گونه را از گلوگاه در شرق تا تنکابن در غرب داریم؛ یادآور شد: اینکه تعداد این گونه چند رأس است با توجه استقرار زیستی این گونه در جنگل‌های انبوه شمال کشور، آمار دقیقی نداریم؛ اما در محدوده یک میلیون هکتاری عرصه‌های شمالی زیست‌گاهی که سرشماری انجام می‌دهیم برآورد تعداد آن‌ها را به طور متوسط در مازندران بین 400 تا 600 رأس تخمین می‌زنیم.

این مسئول با اشاره به اینکه مرال‌ها هم مرگ و میر دارند و هم زاد و ولد و از سویی تک قلو زایی دارند؛ گفت: سن باروری ماده‌ها در سال دوم است، ولی نرها ممکن است تا سال چهارم هم، فرصت جفت‌گیری پیدا نکند.

ربیعی افزود: مرال‌ها با تهدیداتی هم روبرو هستند چراکه زمانی که ماده‌ها، گوساله‌ها را بدنیا می‌آورند مصادف است با کوچ دام‌های اهلی و سنگین به مراتع جنگلی و متعاقبا ورود سگ‌های گله و چوپان‌ها به اراضی بالادست که با توجه به اینکه ماده‌ها مجبورند برای تغذیه جهت شیردهی، یک تا دوهفته، گوساله‌ها را در میان بوته‌ها مخفی کنند، این مدت به گوساله‌ها در مواردی آسیب وارد می‌شود؛ بماند که این گوساله‌ها در این مدت، دور از حضور مادر، طعمه شکار حیوانات وحشی نیز می‌شوند.

وی مطرح کرد: برای حفاظت از مرال‌ها، چادرهای تیم‌های حفاظت از حیات وحش، قبل از گاو بندی و از اوایل تابستان برپا می‌شود که این چادرها ضمن مشارکت در امر سرشماری گونه‌های متفاوت حیات وحش، به کمک حفظ بقای مرال‌ها در زمان گاو بانکی می‌آیند.

رئیس اداره حفاظت از حیات وحش محیط زیست مازندران با بیان اینکه خوشبختانه مرال‌ها در مازندران در خطر انقراض قرار ندارند؛ اذعان کرد: اما این گونه، نیازمند حفاظت است و باید زیست‌گاه‌های جنگلی امنی را برای مرال‌ها فراهم کرد.

*لزوم حفظ عرصه‌های وحشی برای حفظ حیات

ربیعی با تاکید بر لزوم حفظ عرصه‌های وحشی طبیعی برای حفظ حیات وحش گونه‌های جنگلی، یادآور شد: باید دامداری‌ها دور از زیست‌گاه و طبق الگوهای کارشناسی، ایجاد و استقرار پیدا کنند.

به گفته وی، طرح تابستانه حفاظت از حیات وحش در قالب پست‌های ثابت و سیار یگان حفاظت از محیط زیست در 50 نقطه از استان در حال اجرا می‌باشد، که ضمن سرشماری از گونه‌های وحشی طبیعی از شکار گونه‌ها نیز حفاظت می‌کنند.

رئیس اداره حفاظت از حیات وحش محیط زیست مازندران یادآور شد: فصل جفت‌گیری مرال‌ها از نیمه شهریور ماه به مدت یک‌ماه آغاز می‌شود که زمان اوج آن از 20 شهریور به بعد خواهد بود.

“وِرزا بانگ” یا “وِرزا چِمِر” اصطلاحی بومی و  رایج در شمال کشور است که به فصل جفت گیری مرال‌ها اطلاق می‌شود که در این ایام، گوزن‌های نر با ایجاد صدا، هم گوزن‌های ماده را به قلمرو خود فرا می‌خوانند و هم رقبا را به مصاف می‌طلبند.

اما گاوبانکی روی دیگری هم دارد؛ در این زمان، شکارچیان از فرصت استفاده می‌کنند و با ایجاد صداهایی شبیه صدای گوزن نر، با جلب توجه این گونه‌ها، به شکار راحت و بی دردسر آن‌ها اقدام می‌کنند.

در همین راستا، مامورین یگان حفاظت سازمان محیط زیست مازندران هر ساله با بر پایی چادر‌هایی در نزدیکی زیست‌گاه‌های مرال، از این گونه‌های ارزشمند حفاظت و حراست می‌کنند.

گزارش از مجتبی قربانی

انتهای پیام/