مشکلات دکل‌بندان گلوگاهی؛ قصه‌ای از یک غصه بی‌پایان

مردم گلوگاه در شرق استان مازندران حِرفه دکل‌بندی را خوب می‌شناسند چرا که این شغل پرمخاطره با پوست و گوشت و خونشان عجین شده و زندگی آنان هم با این شغل گره خورده است. طبق آمارهای رسمی حدود ۱۵ درصد از جمعیت ۲۲ هزار نفری این شهرستان که احتمالا رقم بالایی از افراد در سن فعالیت اقتصادی را تشکیل می دهند یعنی حدود سه هزار و ۲۰۰ نفر دکل بند هستند. به عبارتی اگر هر یک از این افراد دو عضو خانواده داشته باشند یعنی نیمی از جمعیت گلوگاه با این کار سخت و طاقت فرسا آشنایی مستقیم دارند.

گلوگاه بعد از دکل‌بندی به انجیر و اکبر جوجه‌اش شهره است، ولی از آنجا که برداشت و فروش انجیر فقط ۲ ماه از سال رونق دارد و به راه انداختن رستوران برای پخت اکبرجوجه هم نیازمند سرمایه است، دکل‌بندی تنها شغلی است که همچنان از پدر به پسر ارث می‌رسد و جوانان برای سپری کردن امورات زندگی به آن دل می بندند.

این روزها مشکل دکل‌بندان گلوگاهی تنها ایمنی در کار و ترس از پرت شدن از ارتفاع نیست. بلکه دل مردان این دیار از وعده‌های به سرانجام نرسیده در سال‌های گذشته پر است . بسیاری از دکل بندانی که جان باخته اند ، همچنان خانواده‌هایشان از دریافت مستمری محروم هستند و بیمه‌ای ندارند و افرادی هم که با وجود پرت شدن از ارتفاع در قید حیات ماندند ، اما دچار از کار افتادگی و معلولیت شدند، تحت پوشش بیمه‌ای قرار ندارند.

بر اساس آمار فرمانداری گلوگاه، در هر خانه‌ در این شهر حداقل یک نفر دکل‌بند است و در هر کوچه سه تا پنج  دکل‌بند مصدوم زندگی می‌کند و بین هر فامیلی یک یا دو قربانی به واسطه این شغل پرمخاطره وجود دارد.

باوجود غم نان و مشکلات صنفی، قصه پررنج دکل بندان به گفته مسوولان محلی یکی از چالش‌های اساسی در گلوگاه از سال‌های گذشته تاکنون بوده است . بر اساس آمار دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران در ۲۰ سال گذشته ۲۹۹ نفر از دکل بندان این شهرستان به دلیل پرت شدن از دکل و ارتفاع جان خود را از دست دادند و ۸۵۰ نفر هم به مجروح شدند.

به گفته سمیع الله مظفری، عضو اتحادیه دکل بندان گلوگاه، این دکل بندها به طور متوسط برای هر ۱۵ سال کار، حداکثر سه سال سابقه بیمه دارند . یعنی پیمانکاران خوش انصاف بابت هر پنج سال کار دکل بندان تنها یک سال برایشان حق بیمه رد کرده اند ،  اما با این بی انصافی آشکار باز هم جوانان گلوگاهی از سر ناچاری و نبود شغل مجبورند به این حِرفه پُر مخاطره ادامه دهند.

آمارهایی که مسوولان گلوگاه بتازگی در سفری که استاندار و مدیران کل تمامی دستگاه های اجرایی به این شهرستان داشتند ، ارائه دادند نشان می دهد که از مجموع حدود پنج هزار جوان جویای شغل در گلوگاه دستکم ۲ هزار نفرشان وارد شغل دکل بندی شده اند و بقیه هم به دلیل مشکلات معیشتی مجبور هستند به شغل اجدادی خود یعنی دکل بندی رو بیاورند تا در بازی مرگ و سرنوشت نانی سر سفره خانواده هایشان ببرند.

دوئل دکل‌بندان با مرگ

میلاد کلبادی‌نژاد جوان ۳۸ ساله گلوگاهی که ۱۷ سال روی دکل‌های مرتفع ایران کار کرده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گوید : از پدربزرگ هایمان شنیدیم که از ۷۰ سال پیش تاکنون دکل‌بندی در گلوگاه رسم است و پسرها از نوجوانی دکل بند می‌شوند، چون کار دیگری در این شهر وجود ندارد.

وی خاطر نشان کرد : ۱۱ سال پیش روی یکی از دکل‌های مرتفع تهران کار می‌کردم که از ارتفاع ۲۵ متری سقوط کردم و از ناحیه سر و صورت، دست، کمر و پا آسیب جدی دیدم. نزدیک به پنج ماه در بیمارستان بستری بودم و چند وقتی هم در خانه دوره نقاهت را گذراندم، اما دوباره به فضای کار برگشتم و همچنان مشغول دکل‌بندی هستم چراکه در دوران نقاهت نه بیمه‌ای مشمول من شد و نه کسی سراغی از من گرفت و مهم تر از آن کاری در گلوگاه پیدا نمی شد که برای سیر کردن شکم زن و بچه ام به آن مشغول شوم.
این دکل بند، دلیل مهارت گلوگاهی‌ها در دکل بندی را حضور مهندسان خارجی پیش از انقلاب در شهر گلوگاه عنوان کرد و ادامه داد : خیلی سال ها قبل مهندسان فرانسوی برای کارهای مربوط به برق‌رسانی به گلوگاه آمده بودند و پدر بزرگ‌های ما با آن‌ها کار می‌کردند و از همان زمان تا حالا دکل‌بندی در خانواده‌های گلوگاهی ادامه دارد.

کلبادی نژاد توضیح داد : برای ما چیزی به اسم ترس از ارتفاع وجود ندارد، چون در مقابل نبود تجهیزات، بیمه، ساعت کار مشخص و هزار مشکل دیگر، ارتفاع پیش پا افتاده‌ترین مشکل است یا حداقل مشکلی است که خودمان می توانیم با رعایت کردن حلش کنیم. ارتفاع بعد از این همه سال برای ما عادی شده مثل دوری از خانواده، چون وقتی در شهرهای دیگر کار می‌کنیم چند ماه خانواده را نمی‌بینیم.

وی تصریح کرد: بنده با ۱۷ سال سابقه کار، تنها پنج سال بیمه دارم و به همین دلیل دکل‌بندی را یک شغل بی‌در و پیکر می دانم. به شهر و استان‌های مختلف که می‌رویم بیشتر در بیابان و مراتع کار می‌کنیم و شب‌ها خسته و کوفته به خوابگاه‌هایی برمی‌گردیم که نهایت سه اتاق کانکسی دارد و ۳۰ نفر در آن اتاق‌ها می‌خوابیم. نه غذای درست و حسابی می‌خوریم نه استراحتی. در برخی از شب‌ها هم که در چادر می‌خوابیم، حداقل تا یک ماه خبری از حمام و دوش آب گرم نیست.

این جوان دکل بند گلوگاهی گفت: در این کار شش دانگ حواسمان را جمع می‌کنیم، اما باز هرسال کلی کشته و مصدوم داریم، چون ایمنی کار ما در حد صفر است و کسی به فکر ما نیست. اینجا همه یا فامیل هستیم یا همشهری برای همین تو رودربایستی می‌مانیم و روی شکایت کردن و گرفتن حق‌مان را نداریم. وقت کل کل و شوخی هم نداریم که یک کم دلمان باز شود.

دکل بندان غرق در مشکلات

عضو اتحادیه دکل بندان گلوگاهی هم در گفت و گو با ایرنا می‌گوید : گلوگاه به گردن مازندران و ایران در صنعت برق و مخابرات حق دارد چون جوانانش به خاطر دکل بندی در نقاط مختلف کشور جان می‌بازند ، اما گوش شنوایی نیست تا صدای شکسته شدن استخوان های آنان زیر بار مشکلات بیمه‌ای و معیشتی و تامین لباس و تجهیزات کار ایمن را بشنود.

سمیع الله مظفری که دل پر دردی دارد، اضافه کرد: تنها در ۲ سال گذشته ۱۳ دکل بند گلوگاهی به دلیل پرت شدن از ارتفاع و دکل حین کار جان خود را از دست دادند اما خانواده‌های آنان بعد به دلیل بیمه نبودن این متوفیان مستمری دریافت نمی‌کنند که این امر باعث ایجاد مشکلات معیشتی برای آنان شده است.

وی با بیان این که تعداد مجروحین و آسیب دیدگان دکل بندی به دلیل سقوط از دکل و ارتفاع در سه سال گذشته به نسبت مدت مشابه سه سال قبل آن حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است، گفت: طی سال های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ حدود ۱۰۰ نفر از دکل بندان گلوگاهی به دلیل حوادث کار مجروح شدند که این رقم در سه سال قبل از آن حدود ۵۰ مصدوم بود.

مظفری یکی از دلایل افزایش مصدومان دکل بند را کمبود تجهیزات و لباس ایمن برای فعالیت برشمرد و افزود: مدیران طرح های دکل بندی تنها به پیشرفت کار خود می اندیشند و به دغدغه‌های دکل بندان توجه ندارند که این امر باعث می شود که دکل بندها با هر لباس غیرایمن در محل کار خود حاضر شود.

عضو انجمن صنفی دکل بندان گلوگاهی تصریح کرد: بسیاری از دکل بندان که در دهه‌های گذشته مجروح شدند ، دیگر توان کار کردن ندارند و دولت هیچ کمکی به این عزیزان نکرد ، اما اکنون از مسوولان امر می‌خواهیم که آنان را تحت پوشش کمیته امداد قرار دهند و یا مقدمات زندگی اولیه اما مطلوب را با پرداخت تسهیلات مسکن و اشتغال خانگی فراهم کند.

وی خاطر نشان کرد: بسیاری از دکل‌بندان در گلوگاه به معنای واقعی زیر خط فقر زندگی می‌کنند و این افراد زحمتکش و خدمتگزار در حوزه زیرساختی و عمرانی کشور، از حداقل امکانات زندگی باوجود تلاش‌های برای شکست فقر با شغل دکل بندی محروم هستند و اما با پیگیری‌های مستمر برای گره گشایی از مشکلات این قشر از جامعه تلاش شود.

مشکلات معیشتی دکل‌بندان

فرماندار گلوگاه هم در گفت و گو با ایرنا با اشاره به مشکلات معیشتی دکل‌بندان و رواج آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن در این شهرستان، خواستار حمایت و عزم جدی مسوولان استانی و ملی برای رفع دغدغه‌های فراروی این قشر شد.

مهدی داودی با بیان این‌که، باید بپذیریم که دکل بندی از مشاغل پرخطر است و نیازمند حمایت جدی از سوی مسوولان است، افزود: برای شناسایی دقیق دکل‌بندان و بررسی مشکلات آنان باید مطالبه گری جدی صورت گیرد.

وی رفع مشکلات کارگران دکل بند در گلوگاه را بسیار مهم دانست و ادامه داد: اکنون حدود ۲۵ درصد از معلولان این شهرستان جزو دکل بندان هستند و این رویه باعث ایجاد مشکلات اجتماعی و معیشتی برای این قشر از جامعه شده است.

فرماندار گلوگاه تصریح کرد: گاهی دکل بندها بعد از حادثه نیاز به کارهای ساده تر و بی خطر دارند و باید با اجرای طرح های مشاغل خانگی و اشتغال آفرین این افراد بدون دغدغه در کار ساده بار دیگر فعالیت کنند.

داودی با بیان این که برای رفع این مشکل نیاز است تا جلسات مستمر با حضور دستگاه‌های اجرایی مربوط به این موضوع تشکیل شود تا با مطالبه گری پیاپی به نتیجه ای مطلوب دست یافت، گفت: با اولویت بندی مشکلات دکل بندها و با استفاده از منابع و همکاری دستگاه های مربوطه در راستای حل این مسائل گام برداشته شود.

لزوم تشکیل تعاونی منسجم دکل‌بندی

از سوی دیگر مسوولان امر می‌گویند برای پیگیری مطالبات دکل‌بندان در چارچوب قانون، باید افراد شاغل در این حوزه، تعاونی منسجمی را تشکیل دهند و متحدتر دغدغه‌های خود را فریاد بزنند چراکه تعاونی کنونی در حد نگاه شهرستانی باقی مانده و نتواسته مطالبات بحق دکل‌بندان در بحث تامین ابزار و ایمنی کار و همچنین مشکلات معیشتی و بیمه را جامه عمل بپوشاند.

نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با تاکید بر ایجاد ایجاد تعاونی منسجم توسط دکل بندان برای پیگیری مطالبات صنفی آنان گفت که باید دکل‌بندان دارای اتحادیه منسجمی باشند تا بتوانیم حق و حقوق آنان را پیگیری کنیم و تمامی افراد از بیمه برخوردار باشند و دغدغه ما در رابطه با دکل بندان به‌عنوان یکی از شغل های سخت و زیان آور در وهله اول دارا بودن اتحادیه منسجم برای این گروه است تا از حق و حقوق قانونی برخوردار شوند.

غلامرضا شریعتی ادامه داد: باید مدیران شرکت‌های خدماتی استان برای پیگیری مطالبات دکل بندان ورود کنند و ایجاد امنیت کار دکل بندان برای این مدیران بیان شود چرا که رعایت آیین نامه ایمنی پیمانکاران از جمله مسائلی است که باید با دقت اجرا شود و آموزش‌های لازم ایمنی در کار توسط کارشناسان آموزش داده شود.

وی با بیان این که، تمامی کارگران باید از نعمت بیمه برخوردار باشند، ادامه داد: دکل بندان مشغول در کار دکل بندی نیز باید هر چه زودتر با تشکیل اتحادیه منسجم و با ساز و کار مشخص خود را بیمه کنند تا از چتر حمایتی بیمه از کار افتادگی، بازنشستگی، فوت و مستمری برخوردار شوند.

این نماینده مجلس اضافه کرد: جوانان گلوگاهی مهارت زیادی در امر دکل بندی دارند و دارای دانش و فن، شجاعت در این رابطه هستند وباید با برنامه ریزی اصولی زمینه گره گشایی از این قشر از جامعه فراهم شود.

وی ادامه داد : دکل‌بندی یک کار اختصاصی برای گلوگاه است و جوانان گلوگاهی حتی در عراق و افغانستان و کشورهای حاشیه دریای خزر و خلیج فارس به این حرفه می‌پردازند و در این مورد هم موفق هستند اما حلقه مفقوده دکل بندان گلوگاهی در پیگیری مطالبات آنان  دارا نبودن تعاونی منسجم است و متاسفانه دکل بندان گلوگاهی با واسطه دست دوم و سوم کار می کنند و مستقیم با صاحب کار و وزارت نیرو در ارتباط نیستند که این مسئله یک چالش اساسی در پیگیری مطالبات آنان است.

شریعتی گفت: نباید جوانان گلوگاهی با این توانمندی توسط برخی پیمانکاران استعمار شوند یا اینکه حق و حقوق اصلی آنان پایمال شود و بیمه آنان نادیده گرفته شود.

این نماینده مجلس با تاکید بر رعایت مسائل فنی در کار دکل بندی تصریح کرد: رعایت مسائل امنیتی در دکل بندی و استفاده از کلاه، کمربند ایمنی از مهم‌ترین ضروریات است که باید آموزش لازم توسط مسئولان مربوطه ارائه شود.

ورود استاندار مازندران

با وجود مسایل مطرح شده، استاندار مازندران در آخرین نشست شورای اداری استان که در گلوگاه برگزار شد گفت که باید با جدیت مسوولان امر پیگیر مطالبات و دغدغه‌های دکل بندان باشد و با برنامه‌ریزی اصولی در کمترین زمان ممکن مشکلات این قشر از جامعه برطرف شود.

سید محمود حسینی پور ادامه داد: جوانان گلوگاهی به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با مشارکت در طرح‌های عمرانی و زیرساختی با شغل دکل بندی خدمات شایانی ارایه دادند اما روا نیست که این افراد با کمترین حقوق و مزایای اجتماعی روزگار بگذرانند.

وی تاکید کرد : باید با جدیت مشکلات دکل بندان شناسایی و در قالب کارگروه مشخص برای گره‌گشایی از آن تصمیمات لازم اتخاد شود و در سطح ملی هم به طور حتم برای رفع این امور پیگیری های لازم انجام می شود.

استاندار مازندران گفت : جان باختن ۲۹۹ نفر در سال‌های اخیر به دلیل سقوط از ارتفاع و فعالیت در شغل دکل بندی یک چالش اساسی است و اگر شغل مطلوبی برای این عزیزان در شهرستان ایجاد می شد به طور حتم شاهد این آسیب ها نبودیم.

حسینی پور تصریح کرد: اشتغال مهم ترین مطالبات گلوگاهی‌ها است که باید تمامی مسوولان نسبت به این موضوع مهم حساس باشند و نباید جوانان جویای کار به دلیل بیکاری و ناآشنا بودن با حرفه دکل بندی تنها برای کسب درآمد دست به همچین کار خطرناکی بزنند.

وی گفت: مشکلات صنفی دکل بندان با قیدفوریت بررسی و برطرف شود و روا نیست بیشتر از این خانواده متوفیان و مجروحین دکل بندی زجر ببینند.

استاندار مازندران اظهار داشت : آموزش اصولی مهارت دکل بندی باید از سوی افراد خُبره اینکار دنبال شود و شرکت های خدمات رسان در انجام طرح ها موظف هستند تا ایمنی کار را برای دکل بندان فراهم کنند و روا نیست که این جوانان خادم کشور به راحتی و به دلیل سهل انگاری جان خود را از دست دهند.

مسوولان پای کار آمدند

تاکید استاندار مازندران برای بررسی دغدغه‌های دکل بندان در آخرین سفر شهرستانی وی به گلوگاه باعث تحرک بیشتر مسوولان امر و تصویب مصوباتی شد که با بررسی این موارد مکتوب با گنجانده شدن قید فوریت و زمان می توان به این باور رسید که در دولت سیزدهم برای گره گشایی از مشکلات این قشر از جامعه قدم‌های جدی در حال برداشته شدن است.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت : در سفر شهرستانی استاندار مازندران به گلوگاه مقرر شد که مشکل تعاونی دکل بندان این شهرستان با تشکیل کارگروهی با مسوولیت معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار و با حضور مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و نمایندگان دکل بندان تا رسیدن به نتیجه مطلوب در سطح ملی و استانی پیگیری شود.

علی رجبی وندچالی افزود : از دیگر مصوبات سفر شهرستانی استاندار مازندران به گلوگاه آن است که یکی از کارکنان اداره کل تامین اجتماعی جهت رسیدگی و پیگیری های ویژه امور دکل بندان در گلوگاه مستقر شود و اداره کل بهزیستی استان هم نسبت به تامین بخشی از هزینه‌های خانواده دکل بندانی که نیازمند تامین جهزیه برای ازدواج فرزندانشان هستند، اقدام کند.

وی تصریح کرد: همچنین در این مصوبه مقرر شد که دکل بندان نسبت به تاسیس شرکت پیمانکاری جهت اخذ کد پیمانکاری اقدام و ادارات برق و مخابرات نیز براساس قوانین و مقررات نسبت به واگذاری امور به این شرکت اقدام کنند.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران گفت : در مصوبه سفر شهرستانی استاندار به گلوگاه بیان شده است که جمعیت هلال احمر با همکاری سایر دستگاه ها نسبت به آموزش رایگان دکل بندان در خصوص اصول ایمنی کار اقدام کند.

وی افزود : در دولت دهم حدود ۴۰ میلیارد تومان برای پراخت مطالبات و مستمری دکل بندان مصدوم و همچنین خانواده‌های متوفیان دکل‌بند مصوب شد که حدود ۱۴ میلیارد تومان آن جذب شد و در سال ۱۳۹۰ بخشی از مطالبات پرداخت شد اما بخش دیگری از این اعتبار مصوب پرداخت نشده که درصدد جذب این اعتبارات هستیم.

رجبی خاطر نشان کرد: با جذب این میزان اعتبار می‌توان مشکلات معیشتی بسیاری از دکل بندان گلوگاهی را برطرف کرد و باید در سطح ملی با همراه مسوولان محلی برای احقاق حقوق این قشر زحمکتکش بکوشیم.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران افزود: دکل بندان گلوگاهی مشکلات فراوانی دارند و نمی‌توان در قالب یک جلسه به دغدغه‌های آنان رسیدگی کرد و به طور حتم در قالب کارگروه و جلسات مستمر درصدد رفع مشکلات بیمه‌ای، مستمری و همچنین تحت پوشش قرار گرفتن برخی از این معلولان و یا خانواده های متوفیان خواهیم بود.

وی تصریح کرد: دکل‌بندی حرفه‌ای بسیار سخت و خطرناک است، اما حقوقی که به کارگران دکل بند پرداخت می‌شود، بسیار ناچیز و اندک است و درآمد اصلی دکل بندی به حساب پیمانکار واریز می‌شود و کارگران این شغل همچون بالا کار، پایین کار و سیم‌کش نصبی جز شغل های سخت بیمه ای به شمار نمی‌روند.